بازگشت
ما لک حقیقی جغر ا فیا ی سیا سی و طبيعی ا فغا نستا ن خو د مر د م ا فغا نستا ن ا ست
خوشه چين خوشه چين


گذ شته ها ی خیلی ها د و ر ا فغا نستا ن را ، تا ر یخ نو یسا ن ما تشر یح دا ده ا ند ، تکرا ر آ ن را د را ین جا ، ا ضا فی میدا نم ، فقط ر وی یک سلسله مسا یل تما س گر فته میشود، که ما را به سو ی و ا قعیت ها ی ر هنما یی نما ید ، که مرد م ما و جا معه جها نی همین ا کنو ن با آ ن د ست به گر یبا ن ا ند . د رین رو ز ها ، با زا ر مبا رزه با مو ا د مخد ره گر م ود ا غ ا ست ، همه جرا ید ، ا خبا ر و رو ز نا مه ها را ، و تریبیو ن ها ی را دیو و تلو یزیو ن را به خود ا ختصا ص دا ده ا ند . فقط همه کس ، د ر فکر چا ره آ ن ا ند ، که چطو ر شو د ا زین آ فت جها نی ، بشریت نجا ت پیدا نما ید . " کجا کا ری کند عا قل ، که با ر آ رد پشیما نی" و یا ( ا نگشت کی ، به سو ی کی، جر مش، به گردن کی ) ( زهر ما ر را زهر ما ر د وا ا ست ، نه ز هر غند ل) ا گر پا لیسی میکر ها ی ا مر یکا ، نتا یج بعد ی کا ر خو د را خو ب می سنجید ند ، با ند گرو پ ها ی بنیا د گرا یی را ا یجا د نمیکر دند، و برا ی آ نها میدا ن ها ی و سیع، فعا لیت را آ ما د ه نمی سا ختند ، کشو ر پا کستا ن را ، به حیث منا سبترین جا ها ا نتخا ب نمیکر دند ، ورزیده ترین مر بیو ن را برا ی تر بیت آ نها انتخا ب نمیکر دند ، تما م مجر مین ، جنا یی و قا تلا ن حر فه ا ی به تعدا د ( 65000) نفررا ا ز زندا ن ها ی کشو ر ها ی عر بی ، بیر و ن ، نمی کشید ند ( ا ز شخصیت ها ی فرا ری وقا تلین ، دا را ی دو سیه ها ی جنا یی ا فغا نها ا نسا نها ی د رنده خو به و جو د نمی آ و رد ند ) د ر مجمو ع آ نها را برا ی حمله و یا سا قط سا ختن ، نظا م سیا سی ، کشو ر ا فغا نستا ن ، د ر ا فغا نستا ن و پا کستا ن روا ن نمی کر د ند . منا بع سر شا ر ما لی و لو ژ یستیکی را برا ی آ نها مهیا نمی گر دا نید ند، با لا خره ا یا لا ت متحده ا مر یکا ، بهتر ین محل برا ی ا نتقا م گیری ا ز ا تحا د شو روی ا فغا نستا ن را ا نتخا ب نمی کر د. ا گر ا تحا د شو ر وی و قت ( د کتو رین نظا می و سیا سی آ ن ) مو قعیت جیو پو لیتیک ا فغا نستا ن را ، مد نظر می گر فتند ، حسا سیت ها ی کلتو ری و فر هنگی و مذ هبی مر دم ا فغا نستا ن را مد نظر می گر فتند ، پا را ا ز گلیم خو د فرا تر نمی گذا شتند ، رو ند ا نکشا فا ت کند و غیرمحسو س را ، د ر کشو ر ما ا خلا ل نمی کر دند ، زمینه سا ز کو د تا ها ی ، د و مر حله ا ی ( 26 سر طا ن 1352 و 7 ثو ر 1357) د ر ا فغا نستا ن نمی شد ند ، سر ا نجا م قشر رو شن فکر ا فغا نستا ن را ( بد و ن آ ما د گی قبلی ) د ر معر که د ر گیر نمی سا ختند ، بعد ها خو د به ما نند ،( تشله د رین چقری لو ل نمی خو رد ند) د ر تصمیم گیری همه مسا یل ا فغا نستا ن ، به حیث مهره ها ی ا صلی ، ا فغا نستا ن خو درا جا نمی ز د ند ، و شخصیت ها ی دا خلی ، در تصمیم گیری ها ، نقش فر عی را با زی نمیکر دند ، چطو ریکه ( همین ا کنو ن سفا رت ا یالا ت متحده ا مریکا ، تعین کننده تما م سیا ست ها ی دا خلی و خا ر جی کشو رما را به عهد ه دا رند و تصا میم پس پرده ا ز زیر ریش مرد م ، خر سوا ر عبو ردا ده میشوند ) همه ا تا ق ها ی د و ستی ا فغا ن شو ر وی به ا طا ق ها ی د شمنی تبد یل نمی گشت .
ببینیم ، حر یف ها ا ز، سا ل ها ی قبل با هم دیگر آ شنا بو دند ، د ر بسیا ری مو ا رد ، خطر ها ی ، بین ا لمللی همد یگر را کمک کر دند ، بهترین نمو نه ، د رجنگ جها نی د و م ، آ ن و قت ، د و ستا ن یک دیگر بو دند ، بعد ها رو ی منا فع ، در رو یا رو یی همدیگر قرا ر گر فتند ، و خو ا ستند که برا ی ضعیف سا ختن حر یف پر قد رت ا ز وسا یل و ذرا یع گو نا گو ن ا ستفا د ه نما یند . شو رو ی ، قصدآ د ر ما جرا ی ا فغا نستا ن ، کشا نیده شد ، و مر دم ا فغا نستا ن ، د ر مجمو ع ، همه طرف ها ، به ما نند ( نمد ) د م شمشیر ، ا ستعما ل گردید ند . کنو ن ، آ تش د ر گر فته ا ست ، حر یف با ید که حر یف را مصر وف ، نگه دا رد ، و به مر ض تد ریجی ا ز بین ببرد ، د رین جا یک کمی تو قف میکنیم ، بعد ا ز تبصره بر میگرد یم . تبصره ها جر یا ن دا رد ، چطو ر مو ا د مخد ره را ریشه کنیم ، کشت جا یگزین کو کنا ر را با ید که در یا فت و د هقا نا ن ، متضر رنشو ند ، و مزا رع کو کنا ر ، ا ز طریق هو ا سم پا شی نگر د ند ، با ز هم تبصره صو رت می گیر د ، کا رها ی معا د ل برا ی د ها قین در یا فت کر د و غیره . یک کمی د قت : د رهمین حو زه لر و بر، بعد ا ز بو جو د آ مد ن پشتونستا ن ، عده ا ز خا ن ها عر ض ا ندا م کر دند که مثل د هل د و سره بو د ند ، آ نها هیچ ها حا ضر نمی گرد ند ، که ا ز مو قف کنو نی خو د بگذرند ، آ نها با ید خا ن با شند ، مر دما ن تحت سا حه و نفو ذ شا ن ، به حیث برده ا ز ا و شا ن ا طا عت نما یند ، آ نها د ر هر معا دلا ت سر حد ی و معا ملا ت ، کو شش کر ده ا ند که پو ل فرا وا ن را به د ست بیا و رند ، د ر تما م معا ملا، تجا رت ، قا چا ق ا ین طرف و آ ن طرف دخیل ا ند، د ر قا چا ق ، ا شیا ی قیمتی و تا ریخی ا فغا نستا ن نقش ا و لی را دا شته ا ند ، درین جا ی شکی نیست که د ر تو رید و قا چا ق مو ا د مخد ره نسبت به هر یک دیگر د ست با لا را دا رند ، این مر دما ن متنفذ هر د و طرف ، فقط تا و قتی به حما یه د و لت ها ی مطبو ع شا ن بر می آ یند که منا فع خو بتر به د ست آ و رند . د ر زما ن حا کمیت حزب و طن ، عده ای ا ز شخصیت ها ی قریب به د ست ا ول ، د ر زد و بند ها ی سر حد ی بزر گترین سرما یه را حیف و میل کر دند . کنو ن گا و شیری دو با ره چو چه کرده ا ست ، دررا بطه به کشت جا یگزین کو کنا ر ، ا ز طریق ا نجو ها و غیره منا بع با ا عتبا ر می خواهند ، که پو ل هنگفت را به د ست بیا و رند ، و ا ین پرو ژه دا رد که به مشکل موا جه شو د و د هقا نا ن ، فقیر و فقیر تر شو ند . مخا لفت ها و د شمنی ها به جا یش ، محفو ظ ، ا گرد ر جا ی زلزله بو قو ع می پیو ند د همه مو سسا ت خیر یه جها نی و کشو ر ها ، د ست به کا ر میشو ند ، فضا و زمین را ، همهمه و هلهله می پیچا ند " گا له، خو رده، سیم ، سیمک ده ، بلا، ما ند، بو د نه " " ا یو گگ ، لا ف ، میز نه ا ین شو ر،غو غا را ببین" ا یا لا ت متحده ا مر یکا ، ا ز صحنه مو فق ، بیر ون بر آ مد، و ا تحا د شو رو ی ، شکست خو د را خو د ا علا ن کرد ، تجا و ز به ا فغا نستا ن را یک ا شتبا ه ا رز یا بی کرد ند. درروزها ی آ غا زین حا کمیت مجا هد ین ، که آ نرا د و لت رسمآ شنا خته شده ا فغا نستا ن ، طبق مو ا فقت نا مه ملل متحد ا ز جا نب ، معا و نین ، ر ییس جمهو ر وقت ر سمآ قد رت سیا سی ا ین ا ما نت ملی را ، به ا صطلا ح به مجا هد ین سپر ده شد . آ قا ی ربا نی و آ قا ی ا ستا د فرید به صرا حت ا علا ن کر ده بو دند که این قد رت را خدا برا ی ما داده ا ست ، ما کا ملآ نا ا مید شده بو دیم ، یعنی که آ نها عظمت و نیرو مند ی د و لت و قت را ، با و جو دیکه ، 143 کشو ر جها نی ، مخا لفین آ نها را حما یه میکر دند مهر تا یید گذا شتند . ا ین ا یو گک ها ی نا توا ن که ا گر حما یه جا معه جها نی را با خو د ندا شته با شند ، اگر با دیگا ر د ها ی ا یا لا ت متحده ا مر یکا نبا شد ، قو ا ی ا یسا ف ، و قو ت ها ی نظا می نا تو و جو د ندا شته با شد ، حا کمیت مو جو د توا ن نگهدا ری حد ا قل یک شبا نه رو ز خو د را ندا رد . ببینیم را ه حل ا ز کجا شر و ع میشو د ، ا ز هما ن زینه که به با م با لا شد ی ، مجبو ر هستی که ا زهما ن زینه پا یین شو ی . برا ی شکست د و لت ا زین شیوه کا ر گر فته شد ، نسا جی گلبها ر ظر فیت( 10000) کا ر گر را دا شت ، به گرو پ ها ی مسلح و ظیفه دا ده شد ، که فا بریکه فلج شو د ، یعنی 10000گا رگر معا ش خو ر ا ز کا ر بیکا رشد ، نسا جی گلبها ر به پنبه ضرو رت دا شت ، تما م زمین ها ی که با ید ا زا ن پخته به د ست می آ مد و دها قین که با لا ی زمین با ید که کا ر میکر د ، و هکذا فا بریکه ها ی سپین زرقند ز که که ا ز پنبه دا نه صا بو ن و رو غن نبا تی تو لید میگر دید ، همه ا ز کا ر ا فتا د ند ، این و ظا یف بو د که مخا لفین و ظیفه گرفته بو دند ، فا بریکه جنگلک که تما م و سا یل ا و لیه را ا ز قبیل مو بل و فر نیچر و غیره را تهیه میکر د ، ا خیرآ همه ا ثا ثیه آ نرا گر و پ ها ی گلبدالدین با خو د بر دند . فا بریکه قند بغلا ن ، تهیه کننده بور ه بو د برا ی ا ستفا د ه مر د م ا فغا نستا ن و د رآ ن فا بر یکه ، کا ر گرا ن مصر و ف تو لید بو د ند ، و د ر ضمن ، د هقا ن ها ، برا ی فا بر یکه لبلبو کشت می کر دند ، این مخا لفین بو دند که ، برا ی تخریب فا بر یکه و ظیفه گر فته بو دند ، پا ر کها ی صنعتی که به مر دم ا فغا نستا ن تعلق دا شت ، د رین فا بر یکه ها ده ها هزا ر کا ر گر مصر و ف کا ر بو دند ، فا بر یکه ها ی کشمش پا کی دلا لت به آ ن میکر د که ، با غ ها ی برا ن مو جو د ا ست با غ دا را ن ما ، ا ز تا کستا ن ها حرا ست میکر دند ، د رین فا بر یکه ها هزا رها کا ر گر مصر وف کا ر بو دند ، و ظیفه تخریب با بر یکه ها، و بریدن تا کستا ن ها را ، مخا لفین بد ست آ و رده بو دند ، همین گو نه تما م فا بریکه ها ، د ر همه و لا یت هدف بو د که با ید تخر یب شو ند ، ا زین نا حیه 100 ها هزا ر نفر به بیکا ری ثو ق دا ده شد ند . پر و ژ ه ها ی با ا عتبا ر و مهم و قیمتی که هزا ر ها ا نسا ن را با خو د مصر وف دا شت ا ز جمله پرو ژه بند کجکی ، پرو ژه کا نا ل ننگر ها ر ( پروژه که ) جلا ل آ با د را به پا یتخت زمستا نی مبدل سا خته بو د ، پرو ژه بند سلما، که با لا ی کا ر کرا ن و ا نجنیرا ن آ ن به شکل د سته جمعی ، تیل ا ندا خته شد و د ر دا ده شد ند ، و غیره را ا ین ا میرا ن و رهبرا ن امر تخریب آ نرا گر فته بو دند . انتقا ل کا مل مو ا شی ا ز ا فغا نستا ن ، که ا ز حا صل پشم آ ن هزا ر ها خا نوا ده ، خا لین با ف و گلیم با ف ، به طر ف بیکا ری کشا نیده شد ند ،ر د ر مجمو ع همه تجا را ن ، قا لین ، گلیم و کشمش به ا فلا س کشا نیده شد ند . تخر یب تما م مکا تب د ر سرا سر ا فغا نستا ن ، که ا زین مد ر ک ده ها هزا ر معلم ، نا ن آ و ر خا نه خو د بو دند ، و ظیفه تخریب همین مکا تب را ، مسو لین ا داری و دو لتی امرو زی به عهده دا شتند ، علا وه بر آ نکه ما خسا را ت ما لی را متقبل شده ا یم ، تلفا ت ا نسا نی ما بیشتر ا ز تلفا ت ا نسا نی ا ست که کشو رها ی ا رو پا یی د ر جنگ جها نی د و م متقبل شده بو د ند . ا ین گو نه ظلم و نا روا ییها چرا و به خا طر چی ، گنا ه را یکی نما ید ، تو به را کس دیگر ی ، عا دلا نه نخوا هد بو د که که جو ا مع عدلی و قضا یی ، مجا مع بین ا لمللی پیرا مو ن قضا یا ی گذشته و مو جو د ا فغا نستا ن ، حکم صا د رننما یند و مقصرین آ نرا به با زنگری به اعما ل گذ شته و پردا خت خسا را ت حا صل ا ز پا لیسی ها ی غیر مو جه مو ظف نگردا نند.
ببینیم ، یک ا نسا ن به خا طر یک مسله خو شی خود ، جشن میگرد ، مگر جا یی ندا رد ، و لی د را جرا ی مرا سم خو د ، جا را به کر ا یه میگیرند ، ا گر ا شیا و لو ا زم ، میده میشوند ، مجبو ربه پردا خت خسا ره میگرد ند . افغا نستا ن سر زمین ا ست که به مرد م ا فغا نستا ن تعلق دا رد ، قبل ا ز آ غا ز حو ا د ث ، کشو ر ما دا شت ، که مو ر چه گو نه مسیر ا رتقا یی خو درا دنبا ل نما ید ، چیزی و یرا ن ندا شتیم ، مر د م ما ا ز و سا یل قا تله و جا رحه جز ( چا قو ی پنج تکه چها ریکا ری ) و قمه چیز دیگر ی را نمی شنا ختند، یگا ن ، یگا ن ، با غ دا ر و زمین دا ر مهم ، ا گر تفنگچه ها ی سا خت پا کستا ن را می شنا ختند ، آ ن هم برا ی حفا ظت ما ل و جا ن خو د ا ز شر، یگا ن د زد و ره زن . کنو ن کا ر د به ا ستخو ا ن رسیده ا ست ، ما گیرا را ما ر میخو رد ، ا نسا ن جنگی در میدا ن جنگ کشته میشو د، محققین و فیلسو فا ن ، با لا ی کا غذ سکته مغزی میکنند . فا بریکه صنعت غرب ا ست ، هر نو ع فا بر یکه صنعت غر ب و غر بی ها ا ست هر کسی که فا بریکه را دا را است ، ما لک آ ن ا ست ، فا بر یکه ها ی ، تو لید هیر و یین ، ما ل کشو رها ی غر بی ا ست ، آ نها فا بریکه ها ی خو درا د ر آ نجا ا نتقا ل دا ده ا ند ، تا ا ز مو ا د خا م و نیرو ی ا رزا ن که ( بیکا ر سا خته شده ا ند) د ر تو لید هیرو یین، مفا د زیا د به د ست آ و رند ، کنو ن بنا به گفته منا بع خبری ، دنیا ی غر ب به مشکلا ت رو به رو گر دیده ا ست ، ا گر بها نه نبا شد برا ی ا قا مت دا ییمی ، تا محو تد ریجی نسل ا فغا ن . بنآ د نیا ی غر ب و شر کا ی ، قضا یا ی ملی و بین ا لمللی آ ن د ر ا مو ر دا خلی ا فغا نستا ن ، ا ز قله ا یکه فعلآ قرا ردا رند ، ا ز هما ن را ه که تا به ا ین جا آ مد ه ا ند ، و ا پس ا ز هما ن طریق ،بر گشت نما یند ، برا ی ر ها ی ا زین جنجا ل بین ا لمللی مشا و ره ها ی لا زم و طن پر ستا ن و و طن د و ستا ن را با د ر نظر دا شت ، منا فع متقا بله مهم ا ر زیا بی نما یند ، زیرا آ نها به تحو ل و پیشر فت علا قه مند ا ند ، به ا نکشا فا ت ، تخنیک و تکنا لو ژ ی علا قه مند ا ند ، و میخو ا هند که ا فغا نستا ن ، عضو خا نوا ده با ا عتبا ر بین ا لمللی با شد و با قی بما ند . گر و پ کا ری که هم ا کنو ن ، با لا ی آ نها ا عتما د صو رت گر فته ا ست تا د ر تطبیق پلا ن ها ی ، ا عما ر جا معه مد نی و ا فغا نستا ن نو ین ، نقشی ر ا دا نما یند ، بر خلا ف جر یا ن ، کو چه به کو چه ، خا نه به خا نه ، پو ل را که با ید د ر ا عما ر کشو راستعما ل گر دند ، د ر جهت ا یجا د نفا ق و شقا ق به کا ر گر فته میشو د ، فضا ی سیا سی کشو رما را ، د ر نا زل ترین سطح ، جها نی قرا ردا ده ا ند ، ا ز ا کا د میسین ، شرو ع تا د و کتو را ن ، تا ا رکا ن ها ی حرب و غیره و غیره ، هو یت تا ریخی کشو ر ما را ضر یب صفر کرده ا ند ، علا قه مند ی و جو د دا رد که جا معه جها نی ، به نا زکی ها ی مسا یل ا فغا نستا ن و ا طرا ف آ ن تو جه نما یند .
February 20th, 2005


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
گزیده مقالات